زله، حادثهای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود میآید. معمولاً در میان لایههایی از سنگ که در زیر خاک سطحی و در عمقی حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری قرار دارند، شکستهای برشی، کششی یا فشاری بهوقوع میپیوندد. انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید میآید، زله نامیده میشود .
زمین به لحاظ هندسی دارای شکل کروی است که داخلیترین قسمت آن «هسته» نامیده میشود و لایههای میانی که بین هسته و پوسته زمین قرار دارند، «گوشته» نامیده میشوند.
هسته زمین، داغ و پرحرارت و پوسته زمین نسبتاً سرد و خنک است. این دو نوع دمای متفاوت موجب میشود که گوشته زمین که بین هسته و پوسته قرار گرفته است، حرکت دورانی شکل پیدا کند و این حرکت دورانی شکل موجب گردش پوسته زمین بر روی گوشته میشود؛ در نتیجه پوسته زمین خاصیت یکپارچگی خود را از دست داده و تبدیل به صفحات مجزا و متحرک میشود.
مهمترین علت حرکت صفحات، گرمای داخل زمین است که موجب میشود تا حرکات صفحات در میانه زمین به یکدیگر مرتبط شوند و باعث ایجاد یک تنش و فشار زیاد در مرز بین صفحات شوند و شکستگی یا گسل امواج تنشی در محیط ایجاد شود و زله را بهوجود آورد.
به عبارت دیگر، زله از آزادشدگی امواج تنشی به دلیل ایجاد شکستگی در پوسته زمین ایجاد میشود که این گسیختگیها به دلیل فشارهایی است که صفحات پوسته زمین به یکدیگر وارد میکنند ولیکن نکته قابل ذکر آن است که زله ناشی از آزادشدن انرژی ذخیره شده در پوسته زمین صرفاً به دلیل شرایط جوی، فیزیکی و ساختار داخل زمین حادث نمیشود بلکه عوامل بیرونی نیز در آزادشدن این انرژی درونی دخیلاند.
زلهها به دو دسته قابل تقسیم هستند: زلههای لبه صفحهیی و زلههای درون صفحهیی. یک گروه از زلهها در محل برخورد صفحات بهوجود میآیند.
لغزش و آزادشدگی انرژی در این محل موجب بهوجود آمدن زله لب صفحهیی میشود اما شکل دیگر زله بر اثر فشارهای لبه یک صفحه بر روی لبه صفحه دیگر است که موجب تجمع انرژی و شکستگی در آن منطقه میشود. فرآیندهای کوهزایی نتیجه فشارهای صفحات اطراف است.
این فشارها موجب میشود که پوسته زمین شکسته و به سمت بالا حرکت کند و کوهها را شکل دهد. به این زلهها که درون صفحه اتفاق میافتد، زلههای درون صفحهیی میگویند.
بیشتر زلههایی که در ایران رخ میدهد در نتیجه فشار صفحهای است که در منطقه عربستان واقع شده است. فشار این صفحه بر روی صفحه کشورمان در بیشتر مناطق، فرآیند کوهزایی همچون زاگرس و البرز را موجب شده است.
به همین دلیل تقریباً تمام زلههایی که در فلات ایران رخ میدهد از نوع زلههای درون صفحهی است. گسلهای موجود در ناحیه رشته کوههای البرز، زاگرس و رشته کوههایی که در شرق ایران گستردهاند، باعث به وجود آمدن این زلهها در داخل فلات ایران شده است.
زلههای اخیر بهعلت تحرکات پوسته قارهیی موسوم به صفحه عربی و فرورانش آن به زیر زاگرس میباشد، این حرکات سبب آزاد شدن انرژی بسیار زیادی میشود که طبیعتاً در محل شکستگیها و نقاط ضعف پوسته که گسلها هستند آزاد شده و سبب برخی از امواج که امواج S هستند، سبب تخریب و لرزش میشوند.
در استان لرستان گسل بزرگ و فعال، گسل دورود است که سابقه حرکات بسیار شدید و مخرب نیز دارد که در امتداد رشته کوه زاگرس NW-SE بوده و در صورت حرکات شدید و آزاد شدن انرژی قدرتمند، شهرهای با فاصله ۱۵۰ کیلومتری هم در امان نخواهند بود.
ما باید نکات ایمنی را فرا بگیریم تا در هنگام زله احتمال وقوع آسیب هارا کم کنیم.
قبل از شروع بحث زله باید تسلیت گفت
1193 - طرح درس هدیه های آسمانی دوم ابتدایی درس هدیه های خدا
1192 - طرح درس تاریخ ایران و جهان(2) درس تحولات سیاسی اروپا در قرن جدید صفحه 21-17
1191 - طرح درس روزانه ملی پیام های آسمانی هفتم درس پیامبر رحمت
1190 - طرح درس روزانه ملی قرآن هشتم درس وقف در آخر جمله
1189 - طرح درس سالانه مطالعات اجتماعی نهم
زله ,ها ,زمین ,پوسته ,میشود ,موجب ,است که ,پوسته زمین ,که در ,را به ,ها را
درباره این سایت