پاسخ تمرین های درس هجدهم فارسی دهم درس عظمت نگاه

پاسخ تمرین های درس هجدهم فارسی دهم درس عظمت نگاه

کارگاه متــن پژوهــی

قلمرو زبانی (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- کدام کلمات، در متن درس، برای شما جدید و غیرتکراری است؛ معنای هر یک را بنویسید.

* ناتانائیل: یک شخصیت خیالی برای نویسنده است.            

*  تملک: در اختیار داشتن

*  تصاحب: مالکیت                                                    

* ناکارآمد: بی‌فایده

* بامداد پگاه: صبحگاه                                      

* گُستَره: عرصه و میدان

2- در زبان فارسـی، نشـانه‌هایی هسـت که با آنها کسی یا چیزی را صدا می‌زنیم؛ مانند «آی، ای، یـا، ا»؛ بـه ایـن واژه‌ها «نشـانۀ نـدا» می‌گوییم. اسـمی که همـراه آنهـا می‌آید،«منادا» نام دارد؛ ماننـد «ای خدا!». گاهـی منـادا بـدون نشـانه بـه کار می‌رود؛ در ایـن گونه موارد، بـه آهنگ خوانـدن جمله باید توجّـه کنیم. یک بند بنویسید و در آن، سه نشانۀ ندا به کار ببرید.پروردگارا به درگاه تو پناه می‌آورم و تو نیز پناهم بخش. خدایا آن‌ چنان کن که قدر نعمت بدانیم و شکر نعمت به جای آوریم.

ای خالق هستی مگذار دامان وجودم به پلیدی‌‌های گناه آلوده شود.

3- در جملۀ زیر نقش دستوری واژه‌های مشخص شده را بنویسید.

«ناتانائیل، من به تو شور و شوقی خواهم آموخت».

منادا     متمم    متمم مفعول

قلمرو ادبی (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- عبارت زیر را از نظر آرایه‌‌های ادبی بررسی کنید. آسـمان را دیـده‌ام کـه در انتظـار سـپیده دم می‌لرزیـد.

 آسـمان را دیـده‌ام کـه در انتظـار سـپیده دم می لرزیـد. سـتاره‌ها یک یـک، رنـگ می‌باختند. چمنزارهـا غـرق در شـبنم بودند.

* مراعات نظیر (آسمان و ستاره - چمنزار و شبنم)              * تشخیص (انتظار کشیدن آسمان و لرزیدن)

* کنایه (رنگ باختن کنایه از ناپدید شدن)                         * اغراق (چمنزارها غرق در شبنم بودند)

2- به کمک کلمۀ «شکوفایی» یک شبکۀ معنایی بسازید و آن را در یک بند، به کار ببرید.

بر پایه تناسب: شکوفایی، بهار، گل، درختان

در فصل بهار، درختان از خواب زمستاین بیدار می‌شوند و آرام آرام شکوفایی گل‌ها از آمدن فصلی نو سخن می‌گوید. طبیعت جانی دوباره می‌گیرد و پرندگان ترانۀ شادی می‌خوانند.

بر پایه هم معنایی: شکوفایی، رونق، رشد، پیشرفت

خرید کالای ایرانی یکی از عوامل اصلی رشد و پیشرفت اقتصادی و زمینه‌ ساز رونق بازار داخلی کشور و شکوفایی اقتصاد جامعه است.قلمرو فکری (صفحهٔ ۱۴۳ کتاب درسی)

1- نیکوترین اندرز نویسنده چیست؟ دربارۀ آن توضیح دهید.

بار بشر را به دوش گرفتن، تأکید نویسنده بر تعّهد و مسئولیت پذیری انسان‌ها نسبت به یکدیگر است.

2- نویسنده دربارۀ «انتظار» چه دید گاهی دارد؟

انتظار باید پاک، عاشقانه، بدون چشم‌ داشت و همراه با اشتیاق باشد.

3- هر یک از موارد زیر، با کدام بخش ازمتن درس، تناسب معنایی دارد؟به جهان خرّم از آنم که جهان خرّم از اوست   عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست

    سعدی

هرگز زیبایی لطیفی را در این جهان ندیده‌ ام که بی‌درنگ نخواسته باشم تمامی مهرم را نثارش کنم. بسوز ای دل که تا خامی، نیاید بوی دل از   تو کجا دیدی که بی آتش، کسی را بوی عود آمد

    مولوی

 اعمال ما وابسته به ماست. درست است که ما را می‌سوزانند اما برایمان شکوه و درخشش به ارمغان می‌آورد و اگر جان ما ارزشی داشته باشد، برای این است که سخت تر از برخی جان‌‌های دیگر سوخته است. غیبت نکرده ای که شوم طالب حضور   پنهان نگشته ای که هویدا کنم تو را

    فروغی بسطامی 

خدا در همه جا هست، در هر جا که به تصور درآید و نایافتنی است.

4- کـدام عبـارت درس، بـا مفهـوم آیۀ شـریفۀ «لا تُدرکهُ الابصار و هُوَ یُدرِکُ الابصار» (انعام، آیه ۱۰۳) ارتبـاط معنایی دارد؟

هر آفریده‌‌ای نشانۀ خداوند است اما هیچ آفریده‌ای نشان دهندۀ او نیست. (معنی آیه: دیده‌‌ها او را در نمی‌یابند ولی او دیده‌‌ها را درک می‌کند.)

5- جملۀ «ای کاش عظمت در نگاه تو باشد.» را با سرودۀ زیر از سهراب سپهری مقایسه کنید.

«چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید.»

 هر دو عبارت، انسان را به نگاهی دقیق و زیبایی شناسانه و درک درست از جهان هستی، دعوت می‌کنند.

6- در عبارت زیر، نویسنده بر چه چیزی تأکید دارد؟، توضیح دهید.

برای من «خواندن» اینکه شـن سـاحل‌ها نرم اسـت، بس نیسـت؛ می‌خواهم پاهای ‌ام این نرمی را حس کنند؛ به چشـم من، هر شـناختی که مبتنی بر احسـاس نباشـد، بیهوده اسـت.

تجربۀ عینی و حسی از پدیده‌‌های جهان نه فقط تئوری و خواندن آن چیز.

درک و دریافت (صفحهٔ ۱۵۰ کتاب درسی)

1- کدام شخصیّت داستان، بیشتر مورد توجّه شما قرار گرفت؟ چرا؟

کوزت. مظلومیت و تنهایی این دختر دل هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد. ستم و ظلمی که او از خانوادۀ تناردیه در آن شب ترسناک می‌بیند هر دل نازکی را آزرده می‌سازد. از طرف دیگر بیان گیرای نویسنده دربارۀ حالات این دختر سبب جلب توجه به شخصیت او می‌شود. به عبارتی نویسنده توانسته است در این قسمت، قهرمان خود را خوب پرورش و نشان دهد.2- دو نمونه از فضاسازی گیرا و جذّاب را در داستان مشخّص کنید.

کوزت بی‌حرکت مانده بود. درِ کوچه پیش رویش باز بود و سطل در دستش قرار داشت. به نظر می‌رسید که منتظر است تا کسی به کمکش آمد.هر چه بیشتر می‌رفت، تاریکی غلیظ‌ تر می‌شد. هیچ کس در راه نبود. با این همه با زنی روبه‌ رو شد که چون او را دید ایستاد، لحظه‌ ای با نگاه دنبالش کرد و زیر لب گفت: این بچه این وقت شب کجا می‌رود؟